Rond de Friese schipperij heeft zich een rijke cultuur ontwikkeld. De 'skipperstaal' zit boordevol uitdrukkingen die in het dagelijkse spraakgebruik zijn opgenomen. Er zijn over schepen verhalen en liederen geschreven, er zijn duizenden schilderijen, foto's en beelden van gemaakt.
Als Foar de Neiteam proberen we dat te verzamelen en te bundelen. Om snel inzicht in te krijgen in het skûtsje zijn met name de scheepsonderdelen en de namen van de te bevaren wateren hier op de site te lezen.
In 2003 verscheen Skipperstaal, lexicon van de Friese schipperij 1850-2000. In dit boek, samengesteld door Karel Ferdinand Gildemacher, Klaas Jansma en Jelmer Kuipers zijn duizenden Friese schipperstermen verklaard en toegelicht.
In opdracht van de Provinsje Fryslân heeft drs. A.P. Versloot in 2001 een lijst van waternamen in het Fries of een Friese streektaal samengesteld. Deze is in 2003 bijgewerkt en in boekvorm verschenen. De lijst is hieronder als PDF-document te downloaden.
In 2009 verscheen de Kleine Encyclopedie van het Skûtsjesilen. Het boekje werd samengesteld door Klaas Jansma doordat het skûtsjesilen een sport is vol mysterie. Zelfs kenners en vaste toeschouwers vragen zich geregeld af wat er op het water gebeurt. Trouwens, wat zijn nu eigenlijk skûtsjes? En aan welke regels moeten de deelnemers zich houden? Het leven wordt zoveel leuker als je alles begrijpt.
Een boekje in klein formaat waarin van A tot Z allerlei termen, woorden, personen, organisaties en feiten, die met het skûtsjesilen te maken hebben, worden uitgelegd. De woorden die verklaard worden, zijn voornamelijk in het Nederlands, maar soms ook in het Fries gesteld. Het doel is om het skûtsjesilen en alles wat ermee te maken heeft, begrijpelijk te maken voor buitenstaanders en geïnteresseerden. Door de vele feitelijkheden af en toe vrij taai, maar als je dit boekje gelezen hebt, ben je op de hoogte van alles wat er bij het skûtsjesilen komt kijken en kun je de taal die gebezigd wordt, begrijpen.
Het eerste deel verklaart de woorden over het Skûtsje, het leven en het werk van de oude zeilschippers. Het tweede deel verklaart alle zaken die met het wedstrijdzeilen bij o.a. SKS en IFKS van nu te maken hebben. Met honderden instructieve of gewoon mooie illustraties. Duizenden woorden en namen passeren de revue. Van aan de wind tot zwaardloper en van Amels tot Zwerver. En met een grapje af en toe, want humor hoort erbij.
Kortom: een onmisbaar naslagwerk voor wie er echt van wil genieten.
Dit rijk geïllustreerde boek is te verkrijgen in de boekhandel c.q. te bestellen via ISBN: 78-90-77948-51-4